Hoa diên vĩ từ lâu được biết đến là biểu tượng của hoàng gia, quý tộc và các hiệp sĩ. Loài hoa này còn là biểu tượng cho sự khôn ngoan, niềm tin, hy vọng và lòng trung thành. Diên vĩ đã xuất hiện từ xa xưa, và là một hình ảnh thường thấy trong thần thoại và nhiều tác phẩm văn hóa dân gian của các dân tộc trên thế giới. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng nhau tìm hiểu về loài hoa màu tím tuyệt đẹp và ẩn chứa nhiều ý nghĩa thú vị như diên vĩ nhé.

Hoa diên vĩ là hoa gì?

Hoa diên vĩ trong tiếng Anh được gọi là Iris. Cái tên này lấy từ tên của nữ thần cầu vồng Iris trong thần thoại Hy Lạp, sứ giả của các vị thần trên đỉnh Olympus.

Nhiều người nói rằng hoa diên vĩ được gọi là Iris vì sự đa dạng  màu sắc của loài hoa này tựa như cầu vồng. Nhưng cũng có người cho rằng, cái tên Iris của loài hoa này xuất phát từ ý nghĩa “thông điệp bí ẩn” vì Iris là hầu cận và là người chuyên đi truyền tin cho các vị thần.

Diên vĩ  (Iris) là một chi lớn trong họ Iridaceae, với gần 300 loài đang sinh sống và phát triển khắp nơi trên thế giới. Chúng ta có thể tìm thấy loài hoa này tại châu Âu, châu Á, Bắc Mỹ và vùng ôn đới Bắc bán cầu.

Diên vĩ trong tự nhiên thích nghi với môi trường khô hạn, bán sa mạc, hoặc vùng núi đá có khí hậu lạnh giá. Một số loài cũng được tìm thấy tại các đồng cỏ, rừng cây, bờ sông và đầm lầy. Diên vĩ thích nghi với nhiều môi trường, và đó là lý do loài hoa này có thể mọc tại nhiều nơi trên thế giới.

Vì đây là một họ lớn nên những phân loại về loại, loài, chi, tông và phân họ của diên vĩ khá phức tạp. Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu nhiều loại diên vĩ để đưa ra những kết luận chính xác hơn về việc phân loại. Hiện nay chi diên vĩ bao gồm 6 phân chi nhỏ là:

• Iris (trải dài trên nhiều khu vực như Đông Âu, Nga, Tây Bắc Trung Quốc, Trung Á, Iraq, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và Afghanistan)
• Limniris (thường sống trong đầm lầy hoặc gần ao hồ, khu vực ẩm ướt có nhiều nước)
• Xiphium (có nguồn gốc từ Tây Nam Á và Bắc Phi)
• Nepalensis (sinh trưởng tại vùng Himalaya và tỉnh Vân Nam của Trung Quốc)
• Scorpiris (có nguồn gốc từ khu vực Trung Đông và Trung Á, một loài trong chi này được tìm thấy tại vùng Địa Trung Hải)
• Hermodactyloides (có thể tìm thấy tại vùng Trung Âu và Trung Á)

Về cơ bản diên vĩ là loài thực vật hạt kín, cây một lá mầm và có đặc điểm chung là cây lâu năm, phát triển từ rễ hoặc củ. Thân diên vĩ dài, mọc thẳng, có thể phân nhánh hoặc không. Lá của cây diên vĩ thân rễ dài và ngọn như hình lưỡi kiếm, thường mọc thành cụm từ 3-10 lá. Hoa diên vĩ thường có hình quạt, có từ 3 lá trở lên mọc dài và cụp xuống như phần đài đỡ lấy 3 cánh hoa khác mọc thẳng đứng. Diên vĩ thường có từ 6 cánh hoa trở lên và mọc đối xứng nhau tạo thành tổng thể rất đẹp mắt.

Ý nghĩa hoa diên vĩ trong văn hóa và theo màu hoa

Mỗi loài hoa đều mang những ý nghĩa riêng và hoa diên vĩ cũng không phải là một ngoại lệ. Trong các nền văn hóa, hoa diên vĩ đã xuất hiện từ lâu và mang theo nhiều ý nghĩa tuyệt vời phản ánh xã hội và những ước vọng của con người. Đặc biệt loài hoa này gắn liền với giới quý tộc và được xem là biểu tượng của quyền lực.

1. Ý nghĩa biểu tượng của diên vĩ

Những ý nghĩa biểu tượng phổ biến của diên vĩ bao gồm: trí tuệ, tri thức, niềm tin, hy vọng, lòng trung thành, sự tinh khiết, tinh thần hiệp sĩ và phẩm chất quý tộc. Có thể thấy rằng loài hoa này rất được giới nhà giàu yêu thích, đặc biệt là tầng lớp hiệp sĩ và quý tộc nên mới gắn với nhiều ý nghĩa như thế.

Biểu tượng của niềm tin và hy vọng

Màu xanh của diên vĩ là biểu tượng cho niềm tin và hy vọng vào ngày mai. Diên vĩ cho bạn lòng tin và dũng khí để đối diện với những khó khăn trước mắt, chỉ cần vững tin vượt qua gian khổ thì những điều tốt đẹp sẽ đến. Diên vĩ mang theo thông đẹp về lòng dũng cảm, niềm tin và hy vọng vào tương lai và không chùn bước trước nghịch cảnh.

Nếu người thân hoặc bạn bè của bạn đang gặp chuyện đau buồn, hãy tặng cho người ấy một cành hoa diên vĩ để nhắc nhở họ về những điều tốt đẹp trong cuộc sống, về những cơ hội đang chờ đón phía trước. Diên vĩ có thể khơi dậy niềm hy vọng và sự lạc quan của người nhận, giúp họ tự tin hơn vào bản thân mình.

Biểu tượng của trí tuệ

Diên vĩ tượng trưng cho chân lý, sự trung thực, trí tuệ và kiến thức vô hạn của vũ trụ. Những người được ví như hoa diên vĩ là những người thông minh, uyên bác với trí tuệ vượt trội. Diên vĩ tượng trưng cho những học giả, những người luôn say mê tìm tòi và khám phá những điều mới lạ.

Nếu ai đó tặng cho bạn diên vĩ, tức là người đó đang ngưỡng mộ sự thông thái và những kiến thức bạn đang nắm giữ. Diên vĩ là biểu tượng cho trí tuệ uyên thâm, cho những tri thức mà con người ngày ngày vẫn đang đeo đuổi.

Trí tuệ mà hoa diên vĩ đại diện là loại trí tuệ tích lũy theo thời gian, từ những kinh nghiệm trong quá trình nghiên cứu và trải nghiệm. Kiến thức và trí tuệ đích thực là thứ chỉ có thể tích lũy và hoàn thiện qua thời gian, qua những kinh nghiệm sống quý báu.

Biểu tượng cho tinh thần hiệp sĩ

Hoa diên vĩ trong thời trung cổ là biểu tượng cho tinh thần hiệp sĩ. Tinh thần hiệp sĩ ở đây không chỉ là việc bảo vệ người khác, mà nó còn mang ý nghĩa rộng hơn nhiều. Tinh thần này phản ánh trong đức tin, suy nghĩ, lời ăn tiếng nói và hành động. Những người xứng đáng với tước hiệu hiệp sĩ đều phải tuân thủ những quy tắc nhất định về suy nghĩ và quy tắc ứng xử hằng ngày.

Tinh thần hiệp sĩ bao gồm đức tính trung thành, dũng cảm không sợ hãi trước hiểm nguy, trung thực trong mọi hoàn cảnh, giữ vững lời thề, bảo vệ công lý, tinh thần hào hiệp, danh dự và tấm lòng nhân hậu sẵn sàng ra tay bảo vệ kẻ yếu thế và người gặp hiểm nguy. Diên vĩ tượng trưng cho tất cả những phẩm chất cao đẹp nhất mà một người hiệp sĩ sở hữu.

Biểu tượng cho tầng lớp quý tộc

Màu tím là màu của hoàng gia, của quyền lực và sự cao quý. Vì thế trong một thời gian rất dài, hoa diên vĩ là loài hoa biểu tượng cho tầng lớp quý tộc. Hình ảnh diên vĩ xuất hiện trên cờ, huy hiệu, trang phục, tranh vẽ, kiến trúc,… của hoàng gia như một biểu tượng cho tầng lớp thượng lưu tại Pháp vào thế kỉ 13 và nhiều quốc gia châu Âu khác.

Vì gắn với hình ảnh hoàng gia nên diên vĩ tượng trưng cho những điều cao quý, đáng kính và có sức ảnh hưởng lớn đến một người. Vì thế diên vĩ sẽ là món quà ý nghia dành tặng cho những người bạn trân trọng và biến ơn như cha mẹ, thầy cô, cấp trên hay những người luôn nâng đỡ bạn trong cuộc sống. Diên vĩ thể hiện lòng kính trọng sâu sắc, và những lời chúc tốt đẹp nhất của người tặng dành cho người nhận.

Biểu tượng của sự tinh khiết và thanh lọc

Một số loài diên vĩ sinh sôi và phát triển trong môi trường đầm lầy, ao hồ và những khu vực ẩm ướt nhưng vẫn nở hoa đẹp và không bị môi trường xung quanh ảnh hưởng. Vì thế diên vĩ còn là biểu tượng cho sự trong trắng, tinh khiết “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” giống như hình tượng hoa sen trong văn hóa Việt Nam.

Diên vĩ tượng trưng cho sự thanh cao và những phẩm chất quý báu của con người không hề mất đi dù phải sống trong môi trường tăm tối và đối diện với nhiều nghịch cảnh. Sự tinh khiết của diên vĩ là sự tinh khiết trong tâm hồn, luôn giữ lấy điều thiện dù ngày ngày phải tiếp xúc với những điều xấu xa.

Ngoài ra hoa diên vĩ còn mang ý nghĩa cho sự thanh lọc và giác ngộ tâm hồn. Sau khi vượt qua nhiều thử thách, con người có thể ngộ ra nhiều điều, giúp tâm hồn được thanh lọc và sống tốt hơn

Biểu tượng cho thông điệp bí ẩn

Ở nước Anh thời Victoria, nếu bạn muốn ngầm gửi đến ai một thông điệp nào đó, hãy tặng cho họ hoa diên vĩ. Ý nghĩa “thông điệp bí ẩn” này đến từ nữ thần cầu vồng Iris của thần thoại Hy Lạp, người được lấy tên đặt cho hoa diên vĩ.

Iris là nữ thần có nhiệm vụ kết nối giữa bầu trời và mặt đất, là sứ giả truyền đạt những thông điệp của thần linh. Vì thế hoa diên vĩ cũng mang ý nghĩa về thông điệp giấu kín.

2. Ý nghĩa diên vĩ trong tôn giáo và văn hóa

Hoa diên vĩ trong mỗi nền văn hóa và trong mỗi tôn giáo đều có những ý nghĩa nhất định. Đây là một trong những loài hoa xuất hiên sớm và có nhiều ảnh hưởng nhất được biết đến trong các nền văn hóa khác nhau.

• Đạo Chúa: Hoa diên vĩ tượng trưng cho những điều may mắn tốt lành sắp đến và dùng để xua đuổi những điều xui xẻo. Loài hoa này cũng liên quan đến Đức Mẹ Đồng Trinh và tình mẫu tử (có sự tương đồng trong ý nghĩa với hoa lily). Diên vĩ thường có ba cánh thẳng đứng với nhiều ý nghĩa. Một ý nghĩa là tượng trưng cho Chúa Ba Ngôi là Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần. Một ý nghĩa khác là tượng trưng cho 3 đức tính cao quý của con người là niềm tin, lòng dũng cảm và trí tuệ.
• Đạo Hồi: Diên vĩ với người Hồi là đại diện cho sự tưởng nhớ và kính trọng dành cho người đã khuất. Trong lễ tang người ta sẽ đặt lên mộ người thân, bạn bè những cành diên vĩ để cầu mong linh hồn người ra đi được thanh thản. Đây cũng thể hiện niềm tiếc thương và lòng thành kính sâu sắc nhất dành cho người đã khuất.
• Hy Lạp cổ đại: Như đã nó ở trên, tên của hoa diên vĩ có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp và được lấy theo tên nữ thần cầu vồng Iris, người truyền tin giữa hai cõi trần gian và đỉnh Olympus. Người ta tin rằng diên vĩ có khả năng kêu gọi nữ thần Iris để dẫn dắt linh hồn người đã khuất. Vì thế hoa diên vĩ thường được trồng bên mộ những người phụ nữ đã chết với hy vọng kêu gọi nữ thần Iris đển để dẫn dắt linh hồn.
• Ai Cập cổ đại: Hoa diên vĩ tại Ai Câp cũng mang ý nghĩa tâm linh như Hy Lạp. Các Pharaon có sự hứng thú đặc biệt dành cho hoa diên vĩ, đặc biệt là Thutmose III. Diên vĩ xuất hiện trên nhiều tác phẩm bích họa, điêu khắc tại các cung điện và lăng mộ Ai Cập. Loài hoa này đại diện cho sức mạnh và tài hùng biện, cùng khả năng thuyết phục và làm người khác tin tưởng. Đây là kỹ năng không thể thiếu của người cầm quyền nên diên vĩ gắn với biểu tượng hoàng tộc. Ngoài ra người Ai Cập cổ đại còn tin rằng diên vĩ có khả năng chữa bệnh nên loài hoa này được dùng làm thuốc.

• Pháp: Diên vĩ có ảnh hưởng rất nhiều đến nước Pháp vào thế kỉ 13. Ta có thể thấy biểu tượng này trong những vật dụng của hoàng gia, giới quý tộc và đặc biệt là tầng lớp hiệp sĩ. Diên vĩ cách điệu được dùng làm biểu tượng trên gia huy, khiên hiệp sĩ và những tấm thảm trogn các gia đình quý tộc để biểu thị quyền lực, đức tin và lòng dũng cảm của các hiệp sĩ.
• Nhật Bản: Hoa diên vĩ tượng trưng cho sự bảo vệ và những điều tốt đẹp. Loài hoa này cũng gắn với các bé trai trong văn hóa Nhật Bản như biểu tượng cho sự khí khái và khí chất nam nhi. Diên vĩ được dùng để tặng cho những bé trai trong lễ hội xuân với ngụ ý chúc phúc tốt lành, mong ước những điều may mắn nhất sẽ đến trong năm mới.

3. Ý nghĩa diên vĩ theo sắc hoa

Bên cạnh những ý nghĩa chung nêu trên, mỗi màu hoa diên vĩ cũng mang trong mình những thông điệp riêng đầy ý nghĩa. Diên vĩ là một loài hoa đẹp có thể dùng làm quà tặng trong nhiều dịp đặc biệt, thế nên bạn nên tìm hiểu những ý nghĩa ẩn sau loài hoa này để tìm được món quà thích hợp cho người mình yêu quý.

Ý nghĩa diên vĩ tím

Diên vĩ tím là biểu tượng cho hoàng gia, quyền lực và danh dự nên gắn với ý nghĩa về sự cao quý và sang trọng. Ngày nay khi nhìn lại gia huy của nhiều dòng họ thời trung cổ, chúng ta sẽ thấy hình ảnh diên vĩ tím được cách điệu. Diên vĩ tím là loài hoa được hoàng gia của nhiều nền văn hóa như Ai CẬp hay Pháp xem trọng.

Ngoài ra nó còn thể hiện sự kính trọng dành cho những người bề trên. Diên vĩ tím thường dùng để tặng cho những người có quyền uy, có ảnh hưởng sâu sắc và dạy bạn nhiều điều trong cuộc sống như như cha mẹ, thầy cô hoặc những người có ơn.

Diên vĩ tìm cũng có thể tìm thấy trong những nơi tâm linh, không gian thiền định vì nhiều người tin rắng loài hoa này có khả năng dẫn dắt, thanh tẩy linh hồn và là sợi dây kết nối giữ cõi trời và trần thế.

Ý nghĩa diên vĩ xanh

Màu xanh tượng trưng cho đức tin, lòng trung thành, niềm tin và hy vọng, và diên vĩ xanh cũng mang đầy đủ những phẩm chất ấy. Những điều này thể hiện trong cả tình cảm gia đình, tình yêu và tình bạn. Hoa diên vĩ xanh chính là biểu tượng cho những phẩm chất cần thiết nhằm duy trì một mối quan hệ lành mạnh và bền vững.

Khi muốn thể hiện niềm tin vào một người, hoặc tỏ ý muốn duy trì và phát triển một mối quan hệ thì hãy tặng cho người kia một bó diên vĩ xanh thay cho tiếng lòng mà bạn muốn gửi gắm. Tình cảm này có thể là tình bạn hoặc tình thân. Không quan trọng là thứ tình cảm gì, diên vĩ xanh luôn mang đến thông điệp về niềm tin yêu và sự thấu hiểu dành cho nhau trong một mối quan hệ.

Ý nghĩa diên vĩ cam

Diên vĩ cam thu hút nguồn năng lượng tích cực, có tác dụng kích thích sự vui vẻ và thoải mái cho con người nên rất hợp trồng trong bệnh viện, trường học, viện dưỡng lão,… để vực dậy tinh thần cho mọi người. Diên vĩ cam tượng trưng cho sức khỏe, sinh lực, sư tự tin và nhiệt huyết về tương lai nên có thể mang tặng người bệnh để tiếp thêm dũng khí và sinh lực cho họ trong quá trình chống chọi với bệnh tật.

Ý nghĩa diên vĩ trắng

Màu trắng là màu của sự thuần khiết, trong sáng và tâm linh nên gắn với nhiều ý nghĩa về sự sống, cái chết, vòng luân hồi và niềm hy vọng. Vì thế diên vĩ trắng hợp với cả những dịp ăn mừng hay đám tang.

Diên vĩ trắng vừa là biểu tượng cho sự thuần khiết, trong sáng của đứa trẻ vừa chào đời, vừa thể hiện niềm thương tiếc, kính trọng dành cho những người đã ra đi. Đó là vòng luân hồi sinh tử mà diên vĩ trắng đại diện.

Trong một số nền văn hóa thì diên vĩ trắng còn có thể dùng làm hoa cưới cho cô dâu, trang trí tiệc mừng hay làm quà tặng cho những sự kiện quan trọng của đời người.

Ý nghĩa diên vĩ vàng

Ý nghĩa diên vĩ vàng là sự lạc quan và thay đổi. Diên vĩ vàng tượng trưng cho những điều tươi sáng đang chờ đợi ở phía trước và hướng mọi người đến những khía cạnh tích cực. Nếu bạn đang chán chường, mệt mỏi, không có động lực trong cuộc sống thì  nên mua một chậu diên vĩ vàng trang trí tại góc học tập hay làm việc để tạo thêm động lực.

Ngắm hoa có thể giúp tinh thần sảng khoái và nhanh chóng tìm lại động lực. Vì lẽ đó diên vĩ vàng còn mang ý nghĩa giải phóng cảm xúc tiêu cực, xua tan lo âu mệt mỏi và giúp con người thư giãn sau nhựng giờ học tập và lao động mệt mỏi. Màu vàng cũng kích thích sự sáng tạo và những ý tưởng thú vị.

Cách trồng và chăm sóc hoa diên vĩ đúng cách

Muốn diên vĩ nở hoa đẹp thì cần chú ý chăm sóc đúng cách. Chúng ta có thể trồng diên vĩ bằng hạt hoặc bằng cây con. Dù là cách trồng nào thì cũng phải chú ý lựa giống khỏe, không bị sâu hại tấn công để cây có thể phát triển khỏe mạnh.

• Đất trồng: Đất lý tưởng để trồng diên vĩ là loại đất mùn giàu dinh dưỡng. Trước khi trồng hoa chúng ta nên làm đất tơi xốp và thoát nước tốt để tránh trường hợp cây bị ngập úng. Có thể bổ sung phân chuồng hoặc một số dưỡng chất cần thiết tạo điều kiện tốt cây phát triển.
• Ánh sáng: Diên vĩ là loài cây ưa sáng nhưng vẫn chịu được bán râm. Vì thế nơi trồng hoa hoặc đặt chậu lý tưởng là nơi có ánh sáng vừa phải, không quá gay gắt nhưng cũng đừng đặt ở nơi quá tối tăm. Cung cấp ánh sáng hợp lý giúp cây phát triển nhanh chóng, không bị khô héo do nắng gặt hoặc èo uột vì không đủ nắng.
• Tưới nước: Trong quá trình sinh trưởng nên tưới nước đều đặn để hoa có đủ chất dinh dưỡng. Chú ý tưới vào sáng sớm hoặc khi mát trời để cây dễ hấp thụ hơn.
• Tỉa cành: Tỉa bớt lá hoặc cành già để ngăn ngừa sâu bệnh, cũng như để cây tập trung dưỡng chất nuôi hoa nở. Chúng ta cũng nên chú ý quan sát tình trạng cây để nhanh chóng phát hiện những dấu hiệu bất thường và có cách xư lý phù hợp.

Diên vĩ thật sự là một loài hoa đẹp, mang ý nghĩa sâu sắc và có nhiều công dụng trong cuộc sống. Diên vĩ không chỉ có giá trị làm đẹp, trang trí mà còn có thể dùng làm hương liệu và thuốc chữa bệnh. Những công dụng này của diên vĩ đã được tìm thấy từ thời cổ đại và lưu trữ đến tận ngày nay.

Hương liệu chiết suất từ hoa diên vĩ có giá trị cao, mùi thơm cuốn hút nên được dùng trong sản xuất nước hoa và nhiều sản phẩm làm đẹp khác cho chị em phụ nữ. Tinh chất hoa diên vĩ có giá trị không thua kém gì tinh chất hoa hồng hay hoa oải hương.

Những thành phần khác như rễ, củ, thân, lá có thể chữa bệnh ngoài da, ho khan, khó thở và cả điều chế thuốc xổ. Tuy nhiên, người bình thường không có kiến thức y học không được tự ý dùng diên vĩ chữa bệnh vì có thể gây ngộ độc.