Hoa xuyến chi là loài hoa mọc dại khắp mọi nơi, đặc biệt là những vùng quê, vì vậy mà chúng được ví như những “Cô gái nông thôn” ngây thơ, trong sáng, thuần khiết. Hoa không chỉ sở hữu nét đẹp giản dị, mộc mạc mà còn mang trong mình nhiều ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Đặc biệt, hoa mang lại nhiều công dụng tuyệt vời đối với đời sống con người.

Sơ lược đôi nét về cây hoa xuyến chi

Hoa xuyến chi có nguồn gốc từ đất nước Ấn Độ, hoa thường có đặc tính mọc dại, dễ thích nghi với nhiều kiểu khí hậu, đất đai. Vì vậy, hiện nay trên thế giới đã có rất nhiều quốc gia xuất hiện loài hoa này, chẳng hạn như các nước Châu Phi, Châu Âu, khu vực Đông Nam Á.
 

Ở Việt Nam, hoa được du nhập vào khá sớm, có khả năng sinh trưởng và phát triển ở khắp mọi nơi, không phân biệt vùng miền. Hoa mọc trải dài từ các tỉnh miền Bắc, đến Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ, Tây nguyên. Chúng ta thường thấy hoa ở các cánh đồng hoang, bãi đất trống, bờ ruộng, bờ đê, bờ hồ, các ghềnh đá cheo leo, ven đường tàu.

Đặc điểm nhận dạng về loài hoa xuyến chi

Có lẽ khi nghe cái tên thì thấy rất lạ lẫm, nhưng nhìn hình dáng của hoa thì chắc có lẽ hầu hết ai cũng biết đến loài hoa này. Hoa có thể sống và phát triển ở khắp mọi khu vực, thích hợp với mọi khí hậu, thời tiết khắc nghiệt, cũng không hề kén đất. Tên khoa học của hoa là Bidens Pilosa, hoa còn có nhiều tên gọi khác nhau như cây cúc áo, quỷ châm thảo, đơn kim, đơn buốt, song nha lông.

Hoa thuộc họ Asteraceae – họ hoa cúc, thuộc chi Bidens, dạng cây thân thảo, mọc thành từng bụi riêng lẻ, nhưng thường kết thành từng vùng rộng lớn. Thân cây cao trung bình khoảng 1 – 1.2m, phân nhiều nhánh nhỏ dài khoảng 20, 30cm. Lá đơn mọc đối nhau, có màu xanh lá tươi tắn. Những lá chét thì có cuống ngắn, hình lưỡi mác, mép lá có các răng cưa nhỏ, có nhiều lông mềm mỏng.
 

Hoa nở thành từng chùm, màu trắng tinh, nhìn sơ qua rất giống những bông hoa cúc dại, có khoảng 5 – 6 cánh, ở giữa là phần nhụy màu vàng tươi. Thời gian nở hoa thường diễn ra vào cuối mùa xuân, có nhiều người thấy hoa đẹp nên thường ngắt về chưng làm đẹp không gian nhà ở, cũng có rất nhiều bạn trẻ tìm đến những cánh đồng hoa để chụp hình kỷ niệm rất đẹp mắt.

Loài hoa này cho quả rất nhỏ, khá dài, phía đầu quả có nhiều gai sắc nhọn cứng, khi còn non có màu xanh, khi chín có màu nâu đen. Quả nhỏ, có trọng lượng nhẹ nên khi gió to hạt sẽ bay trong gió hoặc bám vào các loài động vật, con người để nhân giống khắp mọi nơi. Đặc biệt, ở các vùng nôn thôn đây là loài hoa rất quen thuộc và trở thành tuổi thơ không thể thiếu của rất nhiều người.

Tìm hiểu sự tích về hoa xuyến chi

Đã từ rất lâu rồi, ở vùng nọ có một cô gái sở hữu giọng hát rất hay, làm mê đắm lòng người. Tuy nhiên, cô lại có vẻ ngoài xấu xí nên các chàng trai luôn tỏ ra thờ ơ, lạnh nhạt và không hề nhận được tình cảm yêu thương từ bất kỳ người nào.

Cho đến một ngày nọ, có một chàng trai trẻ đi qua đây, nghe cô hát và đem lòng say mê giọng hát của cô. Chàng trai đã bắt chuyện, quan tâm đến nàng, vì vậy mà cô gái cứ nghĩ rằng đó là tình yêu, là những tình cảm chân thành mà người ấy dành cho mình, bởi vì từ trước đến giờ chưa một ai lo lắng, chăm sóc cho cô đến vậy. Cô không một chút đắn đo suy nghĩ mà cứ thế đắm chìm vào tình yêu ấy.
 

Thế rồi, cũng đến ngày chàng trai rời bỏ cô một cách phũ phàng, không lời từ biệt. Cô gái ấy đau khổ đến tuyệt vọng, nhưng vẫn hy vọng rằng chàng trai sẽ quay trở lại. Thời gian cứ thế trôi đi, cô sầu phiền chờ đợi người mình yêu cho đến khi không còn sức lực, cô đã gục xuống chính tại nơi mà hai người đã từng mặn nồng.

Người đời truyền tai nhau rằng, tại nơi nàng chết đã mọc lên một loài hoa dại có màu trắng tinh khiết vô cùng hấp dẫn. Đặc biệt là quả của loài cây này có các gai nhọn, dễ dàng bám vào quần áo của người đi đường với ngụ ý như nắm lấy hy vọng, mong được sự quan tâm của người khác. Chính vì vậy mà hoa được mọi người đặt tên là hoa xuyến chi.

Hoa xuyến chi mang nhiều ý nghĩa biểu tượng sâu sắc

Loài hoa này rất quen thuộc đối với tất cả mọi người, khi nhìn vào ta sẽ thấy hoa mang một nét đẹp bình dị, đơn giản, nhẹ nhàng. Nhưng ẩn chứa từ sâu bên trong hoa lại mang nhiều ý nghĩa tượng trưng sâu sắc, cụ thể:
 

• Hoa xuyến chi gắn liền với một chuyện tình buồn của cô gái trẻ hát hay nhưng số phận không may mắn, bị lừa dối trong tình yêu nhưng vẫn sắt son, chung thủy chờ đợi người ấy. Vì vậy, hoa mang ý nghĩa tượng trưng cho một tình yêu vững bền, mong muốn được mãi mãi bên nhau sống hạnh phúc đến trọn đời.
• Sở hữu màu sắc trắng tinh khôi, hoa mang nét đẹp đơn giản, mộc mạc, trong trắng, ngây thơ và mong manh. Hoa thường phân bố ở các khu vực nông thôn, làng quê nên tượng trưng cho vẻ đẹp trong sáng, thuần khiết của những cô gái miền quê Việt Nam.
• Hoa mang đặc tính mọc dại, dù ở đâu cũng sống tốt, cho hoa đẹp, kể cả những nơi vách đá cheo leo, đất đai khô cằn. Vì vậy, hoa tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, mạnh mẽ, sức sống mãnh liệt của con người, luôn vượt qua mọi chông gai khó khăn để bước tiếp về phía trước.
• Phần quả nhỏ nhẹ, có nhiều gai góc nên khi có người đi qua sẽ bám dính rất chặt vào quần áo. Do đó, loài hoa này còn thể hiện được sự cô đơn lạc lõng, mong muốn có được tình cảm yêu thương từ người khác, muốn níu kéo họ về phía mình.

Hoa xuyến chi được sử dụng để làm gì?

Hoa xuyến chi thường mọc dại, ít ai sử dụng để trồng trong vườn nhà. Tuy nhiên, hoa mang vẻ đẹp nhẹ nhàng trong sáng nên góp phần tạo cho không gian luôn đẹp mắt, hấp dẫn. Ngoài ra, hoa còn được sử dụng để làm thức ăn, làm dược liệu chữa bệnh vô cùng tuyệt vời, cụ thể:

1. Sử dụng làm thức ăn hàng ngày

Hoa xuyến chi mọc khắp mọi nơi, thường nở vào cuối mùa xuân, đặc biệt cây không chứa độc tố, vì vậy khi cây và lá còn non mọi người có thể hái về và chế biến một số món ăn đơn giản như:
 

• Canh xuyến chi: Để món canh xuyến chi trở nên ngon ngọt, hấp dẫn hơn chúng ta có thể kết hợp thêm một số thành phần khác như tôm, thịt lợn, cua xay.
• Xuyến chi xào: Hái phần lá hoặc ngắt phần đọt non về rửa sạch, chần sơ qua rồi xào chung với tôm, thịt hoặc chỉ xào tỏi cũng rất thơm ngon, dễ ăn.
• Rau xuyến chi luộc: Khi hái rau ở ngoài đường về chúng ta nên ngâm với nước muối và rửa sạch sẽ, sau đó bắc nước thật sôi, thả rau vào chần cho sôi lại và vớt ra là đã có một đĩa rau luộc thơm ngon, tuyệt vời.
• Nấu lẩu: Loài rau này rất dễ ăn nên được dùng ăn kèm với các món lẩu như lẩu bò, lẩu dê, lẩu cua.

2. Công dụng chữa bệnh tuyệt vời

Trong Đông y, cây hoa xuyến chi có tính mát, hơi cay nhạt, vị đắng, có khả năng sát trùng, tiêu độc, giải độc, chống viêm hiệu quả, đồng thời giúp thanh nhiệt cơ thể. Còn theo nghiên cứu khoa học thì loài cây này có chứa rất nhiều chất tuyệt vời như nước, sắt, kẽm, magie, photpho, mangan, canxi, crom…chúng đều rất tốt cho sức khỏe con người.
 

Các bộ phận trên cây hoa đều có lợi ích tuyệt vời trong chữa bệnh, loài cây này thường được dùng để chữa các chứng như: Tiêu chảy, kiết lỵ, hạ sốt, đau lưng, dị ứng, viêm lợi, đau răng, cam tích ở trẻ, viêm thận, viêm gan do vi rút, đau nửa đầu, viêm họng, phong thấp, tiểu đường.

3. Hỗ trợ nuôi ong lấy mật

Như đã nói ở trên, trong cây hoa xuyến chi có chứa rất nhiều dưỡng chất tuyệt vời cho sức khỏe con người, đặc biệt là đường. Chính vì vậy mà loài hoa này thường thu hút ong đến đậu, lấy nhụy hoa và hút mật. Mật ong được lấy từ cây hoa xuyến chi rất bổ dưỡng, thơm ngon, vị ngọt thanh nhẹ nhàng, màu sắc vàng tươi đẹp mắt. Chính vì bổ dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nên mật ong được bán với giá cao, mang lại thu nhập cho người dân.

Những lưu ý quan trọng khi sử dụng cây xuyến chi

Với những thông tin cơ bản nói trên thì có thể khẳng định cây hoa xuyến chi mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời cho đời sống con người. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng hoa, mọi người nên chú ý một vài điều cơ bản sau đây để không dẫn đến tình trạng gặp rủi ro đối với sức khỏe, cụ thể:
 

• Hoa mọc dại khắp nơi, vì vậy những cây hoa phân bố ở những khu vực có nhiều nhà máy sản xuất công nghiệp nặng thì chúng ta không nên hái. Bởi vì các bộ phận trên cây có thể bị bám bụi, các độc tố nguy hại nên khi dùng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm cho sức khỏe.
• Theo nghiên cứu thì loài hoa này có khả năng chữa được rất nhiều bệnh, tuy nhiên trước khi áp dụng các bài thuốc cần tham khảo ý kiến chuyên gia để đạt hiệu quả cao, không để xảy ra sai sót.
• Phụ nữ mang thai tuyệt đối không được tùy tiện áp dụng các bài thuốc chữa bệnh từ hoa xuyến chi, đặc biệt là những phương pháp sắc lấy nước uống. Đồng thời cũng không nên để các loài gia súc ăn sống loài cây này vì có thể dẫn đến tình trạng hư thai.
• Với những người hay bị dị ứng vì bất kỳ lý do nào cũng không nên sử dụng cây xuyến chi để chữa bệnh, vì có thể gây kích ứng da ngứa ngáy, khó chịu.
• Hoa có công dụng chữa được nhiều bệnh, tuy nhiên tùy thuộc vào từng chứng bệnh mà sử dụng các bộ phận trên cây cho hợp lý, có thể sử dụng ở dạng cây tươi hoặc cây khô khác nhau. Trường hợp đắp lên da thì nên tránh ánh nắng mặt trời chiếu vào vì có thể gây sạm da, nám da, cháy da.
• Trước khi sử dụng cho dù bằng phương pháp sắc uống, đem giã lấy nước đắp lên da hoặc làm thức ăn thì mọi người cũng cần rửa thật sạch sẽ bụi bẩn, sâu bọ bám trên lá.

Hy vọng với những thông tin chi tiết về loài hoa xuyến chi trên đây sẽ giúp mọi người nắm rõ hơn về hoa. Tuy mang đặc tính mọc dại, nhưng lại sở hữu nhiều công dụng tuyệt vời đối với đời sống con người. Vì vậy, nếu nhà ai có không gian rộng lớn thì có thể trồng ngay loài hoa này để giúp nhà ở thêm phần hấp dẫn, thoải mái hơn.