Khi thấy hoa mai nở cũng là báo hiệu trời đất sắp giao thoa giữa năm cũ và năm mới, người người nhà nhà lựa chọn những cành mai tươi thắm để chưng Tết, mong muốn mang lại sự may mắn, phú quý, tốt lành, một năm mới an khang thịnh vượng, phúc lộc đầy nhà.

Hoa mai có nguồn gốc từ đâu?

Hoa mai xuất hiện cách đây khoảng 3000 năm trước, lần đầu tiên được tìm thấy tại Trung Quốc, nơi đây họ vô cùng yêu quý và trân trọng cây mai không thua kém hoa mẫu đơn – Quốc hoa của đất nước Trung Quốc.

Cây mai có tên khoa học là Ochna integerima, là giống cây hoang dại có tuổi thọ cao lên đến hàng chục năm, thậm chí là hàng trăm năm. Hoa còn có nhiều tên gọi khác như Apricot (tên tiếng anh), cây hoàng mai, thuộc họ mai Ochnaceae và chi mai Ochna.

 

Đặc điểm nhận biết hoa mai

Chúng ta thường nghe nói miền Bắc có hoa đào, miền Nam có hoa mai bởi vì loài hoa này thích hợp với điều kiện thời tiết, khí hậu, thổ nhưỡng, đất đai ấm áp, ôn hòa ở vùng phía Nam hơn là khí hậu lạnh giá khắc nghiệt ở phía Bắc.

Cứ vào khoảng tháng 1, tháng 2 dương lịch hàng năm cây mai lại bắt đầu rụng lá (cuối mùa đông) chuẩn bị đem đến những bông hoa màu vàng vô cùng tuyệt vời để kịp đón mùa Xuân, mùa đẹp nhất trong năm và đón Tết cổ truyền, cái Tết lớn nhất, ý nghĩa nhất của đất nước Việt Nam.

Có một điều đặc biệt ở cây mai là cứ vào khoảng tháng 12 âm lịch, tất cả mọi người lại tuốt hết lá để giúp cây mai ra hoa vào đúng dịp Tết.

Hoa mai thuộc loại cây cổ thụ, thân gỗ, có hình dáng cao to, cứng cáp, tuy cành có độ giòn nhất định nhưng vẫn có khả năng uốn cong tạo dáng nên mai có rất nhiều dáng độc đáo, đẹp mắt. Thân cây thô xù xì, phân thành nhiều nhánh và cành, tán cây to và hơi thưa lá.

Gốc cây to, lan rộng, rễ cứng ăn sâu xuống dưới lòng đất khoảng 2 – 3m, lá mọc so le xen kẽ nhau, thuộc loại lá đơn, phiến lá thon dài, màu xanh đậm, hơi dày. Hoa thuộc loại lưỡng tính, thường ra từng chùm và mọc ra từ nách lá.

Hoa mai có 5 cánh nhỏ, mỏng manh nhẹ nhàng, nhưng có một số bông đặc biệt có thể lên đến 9 – 10 cánh rất độc lạ, sau khoảng 3 ngày nở hoa là mai sẽ tàn và rơi cánh xuống đất. Ngoài hoa mai vàng phổ biến thì mai còn có màu trắng tinh khiết vô cùng đẹp mắt, được khá nhiều người ưa chuộng.

Ý nghĩa tuyệt vời của cây hoa mai

Hoa mai là loài hoa phổ biến nhất nhì tại Việt Nam, hoa được yêu quý và tôn trọng, được xếp vào hàng tứ quý về các loài hoa đó là “Tùng – Cúc – Trúc – Mai” tượng trưng cho sự phú quý, tốt lành, thanh cao. Kể cả ngày thường cũng như những ngày lễ Tết trọng đại, hoa mai đều mang ý nghĩa vô cùng to lớn, sâu sắc, cụ thể:

1. Ý nghĩa của hoa mai trong cuộc sống

Mai là loài hoa được ươm mầm bằng hạt hoặc chiết cành, sở hữu đặc tính mạnh mẽ, chống chọi lại được với gió bão, lạnh giá để đua nhau khoe sắc, những bông hoa mang một màu vàng tươi thắm tràn đầy sức sống thể hiện được cốt cách, ý chí của con người Việt Nam, luôn cố gắng phấn đấu, vượt qua mọi gian nan thử thách để nhận được những thứ tốt đẹp nhất.

Như đã nói ở trên, hoa mai thuộc dòng hoa cao quý được người Việt Nam trân trọng nên hoa thường xuất hiện trong các bộ tranh ảnh đẹp, quý giá để làm quà tặng hoặc treo trong nhà nhằm mục đích mang lại sự phú quý, tốt lành, may mắn, giàu sang.

2. Ý nghĩa của hoa mai ngày Tết

Tết đến xuân sang là lúc người người nhà nhà tất bật lo sắm sửa mọi thứ, nhưng không thể nào quên được cành mai vàng chưng Tết, hoa được xem là một món quà tinh thần vô cùng quý giá không thể nào thiếu cho mỗi gia đình.

Vì vậy, vào bất kỳ nhà ai chúng ta cũng sẽ thấy được hình ảnh hoa mai, có thể là chậu hoa trước cửa nhà, cũng có thể chỉ là một cành mai trên bàn thờ tổ tiên nhưng vẫn thể hiện được nét đẹp văn hóa vô cùng to lớn.

Màu vàng của hoa mai tượng trưng cho sự may mắn, giàu sang, phú quý, hy vọng cho một năm mới an khang thịnh vượng, suôn sẻ, hanh thông trong công việc, phát tài phát lộc, khỏe mạnh, gia đình hạnh phúc, êm ấm.

Thông thường hoa mai chỉ có 5 cánh nhỏ, vì vậy từ xưa đến nay, dân gian luôn quan niệm rằng nếu hoa mai nở càng nhiều cánh càng tốt, tài lộc sẽ mang đến đủ đầy hơn. Đặc biệt nếu nhà nào phát hiện ra bông mai nở 7 cánh là lộc trời cho, sẽ là “đại cát đại lợi”, mọi thứ đều rất thuận lợi, may mắn.

3. Ý nghĩa của hoa mai trắng

Thông thường chúng ta chỉ thích lựa chọn hoa mai vàng vì sự may mắn, phú quý mà hoa mang đến. Nhưng mai trắng cũng mang vẻ đẹp không kém, tượng trưng cho sự thuần khiết, trắng trong, thể hiện được tinh thần bất khuất của người quân tử, luôn hành hiệp trượng nghĩa. Hoa mai trắng còn có nhiều tên gọi khác nhau như bạch mai, hương mai, tuyết lý mai, hoàng lạp, lạp mộc, lạp mai.

Khi nhắc hoa bạch mai chúng ta sẽ nhớ đến giai thoại về đất nước Hàn Quốc đó là: Ngày xưa có một tên trộm thường lấy của người giàu rồi phân phát và chia cho người nghèo. Sau khi thực hiện trộm cắp, tên trộm sẽ để lại một cánh mai trắng. Những người được giúp đỡ đã rất cảm kích, coi đó là một vị anh hùng và tung hô bằng cái tên “đại hiệp nhất chi mai”

Tên trộm để lại cánh hoa mai trắng lại hiện trường vụ trộm vì anh ta hiểu rõ được ý nghĩa của loài hoa này. Muốn những người dân nghèo hiểu được anh ta không cần sự báo đáp công ơn hay trả công, chỉ cần những người dân nghèo có đủ cái ăn cái mặc, quả thật đó là một tên trộm vô cùng cao thượng và tuyệt vời như cánh hoa mai trắng tinh khôi, đẹp đẽ.

Những công dụng bất ngờ của hoa mai

Không chỉ là loài hoa tượng trưng cho sự phú quý, tốt lành, mang lại may mắn, phúc lộc cho mọi gia đình, đặc biệt là dịp Tết đến xuân về, mà hoa mai còn mang nhiều công dụng tuyệt vời như trang trí là đẹp không gian, chữa nhiều chứng bệnh hiệu quả, làm thực phẩm trong các bữa ăn hàng ngày, cụ thể:

1. Trang trí làm đẹp, quà tặng ý nghĩa

Hoa mai thường nở vào dịp Tết nên ngày thường ít nhà chơi mai, còn vào dịp Tết Nguyên Đán hầu như mỗi gia đình đều có từ 1 – 2 chậu mai hoặc cành mai cắm trong bình đặt trong phòng khách, phòng bếp.

Đặc biệt là loài hoa cao quý, thanh cao nên được cắm trong bình dâng lên bàn thờ tổ tiên nhằm thể hiện sự tôn kính của con cháu đối với những bậc tiền bối đi trước và mong được phù hộ ăn nên làm ra, cuộc sống gặp nhiều may mắn.

Ngoài hoa tươi thì hiện nay công nghệ hiện đại nên đã cho ra đời các mẫu tranh hoa mai bằng chất liệu gỗ hiện đại đẹp mắt hay hoa mai được khắc trên các bộ tranh bằng đồng. Tranh hoa mai được dùng để treo trong không gian phòng khách hay làm quà tặng cho người thân bạn bè trong dịp lễ Tết, tân gia.

Một số mẫu tranh đẹp được kể đến như: Tranh treo tường hoa mai vàng 3D nghệ thuật, tranh hoa mai vàng 3D tung bay khắp sân, tranh cá chép dưới cành mai vàng sơn dầu, tranh 3D cây hoa mai nhũ vàng, tranh cành mai trắng ngày xuân in Canvas treo tường, tranh công mai treo tường.

2. Dược liệu thiên nhiên chữa trị bệnh

Theo nghiên cứu thì hoa mai trắng chứa rất nhiều tinh dầu tốt cho sức khỏe con người, hoa mang vị ngọt đắng, tính ấm, lành tính, không độc nên được sử dụng như một vị dược liệu thiên nhiên hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh như chóng mặt, đau đầu, tăng huyết áp, đau dạ dày, viêm xơ gan nhẹ, đầy hơi chướng bụng, đau bụng do lạnh, nôn ói, viêm họng mạn tính, ho dai dẳng.

Ngoài ra vỏ cây mai còn có được dùng để ngâm rượu giúp kích thích cảm giác ngon miệng, uống đều đặn rất có lợi cho hệ tiêu hóa. Lá non của cây mai được sử dụng để làm rau xanh trong các bữa ăn, có thể ăn kèm với các loại rau sống khác để tăng tính ngon miệng.

3. Du xuân, chụp ảnh nghệ thuật cùng mai

Thấy mai vàng nở cũng là lúc tạm biệt năm cũ, đón chào năm mới. Theo tục lệ của người dân Việt Nam thì vào những ngày đầu năm tất cả mọi người sẽ cùng nhau ra đường du xuân, hái lộc đầu năm. Trên tay mỗi người sẽ mang theo một nhánh đào hoặc nhánh mai với mong muốn cầu mong một năm mới sung túc, an khang thịnh vượng, làm ăn phát đạt.

Ngoài ra, việc chụp hình xuân với hoa mai hiện nay cũng đang trào lưu của giới trẻ. Mỗi dịp Tết đến xuân về mọi người lại rủ nhau chụp một bộ ảnh xuân gồm áo dài cùng hoa mai hoặc hoa đào để làm kỷ niệm cũng như đón một năm mới thật vui vẻ, nhiều niềm vui và hạnh phúc.

4. Xuất khẩu, thu lợi nhuận cao

Hoa mai mang ý nghĩa cao quý, được nhiều lựa chọn chưng Tết, trang trí không gian, đặc biệt là những người giàu có thường săn đón và tìm kiếm những cây mai độc lạ. Chính vì vậy mà hoa mai có giá bán đắt đỏ, tùy vào độ lớn nhỏ mà giá thành khác nhau, nhưng ít nhất đều là vài trăm nghìn đến vài triệu, vài chục triệu, thậm chí là hàng tỷ đồng với những cây mai độc đáo, quý hiếm.

Hoa không chỉ được trồng và cung ứng nhu cầu trong nước vào những dịp lễ Tết mà còn được dùng để xuất khẩu ra nước ngoài thu lại một nguồn lợi nhuận lớn cho người dân, đóng góp vào ngân sách nhà nước một khoản tiền không nhỏ hàng năm.

Một số giống mai đẹp, phổ biến nhất hiện nay

Hoa mai không chỉ đẹp mà còn mang lại nhiều công dụng tuyệt vời nên ngày càng có nhiều người ưa chuộng lựa chọn. Ở Việt Nam hiện nay có rất nhiều loại mai khác nhau, giống mai được lai tạo hoặc nhập khẩu từ nước ngoài, mỗi loại mang một màu sắc và nét đẹp độc đáo, riêng biệt khác nhau.

1. Mai truyền thống

Mai truyền thống là giống mai vàng được đề cập trong bài viết, hoa thường có 5 cánh nhỏ, mỏng manh, vàng tươi đầy sức sống. Hoa có khả năng sống lâu lên đến hàng trăm năm với những gốc cây cổ thụ, xù xì trông rất thích thú.

Hoa tuy có nhược điểm cánh nhỏ, ít cánh hơn so với những loài mai lai tạo nhưng vẫn được nhiều người lựa chọn sử dụng nhất. Bởi vì hoa luôn tượng trưng cho sức sống mãnh liệt, sự phú quý tốt lành, mang lại may mắn, thịnh vượng, sức khỏe tài lộc cho gia đình và những người thân yêu.

2. Mai Đại Lộc

Mai Đại Lộc là một giống hoa đột biến, mới xuất hiện trong những năm gần đây đặc biệt là ở khu vực miền Tây (Cần Thơ). Thuộc loại mai đỏ đọt quý, loài mai này cho bông to giống như tên gọi của nó, cánh hoa dày. Do được lai tạo lên mai thường có thời gian cho hoa dài hơn, đặc biệt có đến 36 cánh hoa xếp theo vòng tròn, chồng lên nhau trông rất bắt mắt.

3. Mai Tứ Quý

Loài mai này có nguồn gốc từ Thái Lan, hoa còn được gọi với cái tên khác là nhị độ mai, thuộc dòng thân gỗ, cao khoảng 2 – 3m, mỗi bông hoa có 5 cánh, nhưng cánh to đường kính lên đến 4cm/ mỗi cánh.

Mai tứ quý sở hữu một điều đặc biệt đó là lúc đầu hoa nở 5 cánh màu vàng, sau một thời gian ngắn cánh hoa rụng hết, chỉ còn lại đài hoa chuyển sang màu đỏ ôm chặt lấy phần nhụy hoa, khi phần nhụy ra hạt sẽ đẩy các đài hoa bung lên và tạo thành một bông hoa màu đỏ tươi vô cùng bắt mắt.

Vì vậy mà loài hoa này được mệnh danh là hoa hai lần nở, cũng chính vì điểm đặc đặc sắc này nên loài mai tứ quý luôn được nhiều người ưa chuộng và lựa chọn. Tuy khá đặc sắc và hấp dẫn nhưng dòng mai này có giá thành vừa phải, không quá đắt đỏ nên ai cũng có thể sở hữu được.

4. Mai hoa cúc

Giống như tên gọi, mai cúc có vẻ bề ngoài trông giống như bông hoa cúc (đại đóa), hoa có đường kính khoảng 5 – 7cm, cánh hoa mỏng manh và xếp thành nhiều tầng, màu vàng tươi sáng. Loài hoa này được nhân giống và có nguồn gốc xuất xứ từ Bình Định, hiện tại đã phân bố và có mặt khắp nơi trên cả nước.

Nếu được chăm sóc đúng cách thì cánh hoa có khi đạt tới 150 cánh, vì vậy mà loài mai này được đánh giá là một trong những cây mai kiểng độc lạ và quý hiếm được nhiều người săn đón.

5. Hoa mai rừng

Mai rừng thường sinh sống và mọc ở trên những vùng núi đá cheo leo, hiểm trở, ít chất dinh dưỡng. Hoa chủ yếu dùng bộ rễ khỏe mạnh để đâm sâu xuống dưới lòng đất hút chất dinh dưỡng và lấy nước. Bông hoa thường có 12 – 18 cánh, cánh màu nhạt hơn so với mai truyền thống, mai có sức sống mãnh liệt, tự sống và phát triển không cần sự trợ giúp từ bàn tay con người.

6. Cây mai hương

Tùy vào mỗi vùng miền trồng hoa mà cây mai hương còn được gọi với nhiều cái tên khác nhau như mai thơm, mai ngự, hoa mang một mùi thơm vô cùng đặc biệt. Hoa có 5 cánh tương tự như mai vàng truyền thống, nhưng điều khác biệt là ở mùi thơm đậm đà hơn nhiều. Giá thành của cây mai hương không quá đắt đỏ nên ai cũng có thể sở hữu được loài mai này.

Ngoài những loại mai cơ bản nói trên thì Việt Nam còn rất nhiều các loại mai khác như mai châu, mai động, nhất chi mai, mai chiếu thủy, cây hồng mai, cây hạnh mai, mai chùm gửi, mai liễu, mai nhọn, mai cà ná, mai vĩnh hảo, mai giảo…

Hướng dẫn cách trồng hoa mai đúng cách

Cây mai vàng khá dễ trồng, nhưng nếu không biết cách chăm sóc thì hoa rất khó ra bông, đặc biệt là ra hoa không đúng mùa. Dưới đây là một số chia sẻ và hướng dẫn trồng mai đúng cách mọi người có thể tham khảo.

Thông thường hoa mai được trồng bằng hai cách đó là gieo hạt và chiết cành, tuy nhiên gieo hạt mất rất nhiều thời gian nên mọi người thường lựa chọn phương pháp chiết cành và trồng trong chậu hoặc dưới đất.

• Thời gian trồng: Hoa mai thường được trồng để chơi Tết, chưng Tết nên tốt nhất là nên trồng vào cuối mùa khô, lúc này cây bắt đầu rụng lá và bước vào giai đoạn ngủ trong một thời gian dài, khi vào đầu mùa mưa cây sẽ bắt đầu đâm chồi nảy lộc và đảm bảo được sự sống cho cây.
• Lựa chọn chậu: Mai là loài cây cao to nên chúng ta cần lựa chọn các loại chậu có kích thước lớn, làm bằng sành, đất nung, xi măng chắc chắn để tránh khi cây lớn sức mạnh của bộ rễ làm vỡ chậu hoa.
• Chọn đất: Đất trồng mai cần đạt độ tơi xốp, giàu chất dinh dưỡng, có đủ độ ẩm, nếu trồng dưới đất thì nên chọn những khu vực bằng phẳng, thoát nước tốt để cây không bị ngập úng, hư hại.
• Khoảng cách: Kể cả việc đặt chậu hoặc trồng xuống đất thì chúng ta nên giữ khoảng cách cho cây, tốt nhất là khoảng 1m đặt một cây. Điều này giúp cây không bị lấn lướt nhau để tìm ánh sáng, đồng thời khoáng khí, có đủ ánh sáng và chất dinh dưỡng giúp cây phát triển tốt hơn.
• Nhiệt độ, nước: Cây mai thích hợp với nhiệt độ từ 25 – 30 độ C vì vậy sau khi trồng nên chú ý đặt mai ở những nơi râm mát, vừa đủ độ sáng. Trường hợp nắng quá gay gắt có thể che chắn để mai không bị khô héo. Nên tưới ngày 2 lần nước, nhưng vừa đủ không nên tưới quá đậm khiến mai bị chết úng.
• Cách trồng mai: Tùy thuộc vào độ cao và kích thước của bầu cây mà chúng ta đào hố cho phù hợp. Xé bầu, đặt nhẹ nhàng xuống hố và lấp đất, tránh để đứt gãy rể. Đối với các loại hoa yếu ớt, thân cỏ như hoa hoa đồng tiền, hoa lay ơn, hoa hồng môn, hoa thược dược thì nên nén đất vừa phải để hoa có độ thoáng khí, nhưng với hoa mai thì cần nén chặt đất để tránh cây bị lỏng gốc và chết.

Cách chăm sóc hoa mai nở đúng dịp Tết

Cách trồng mai khá đơn giản, nhưng chăm sóc mai để cây ra hoa đúng màu, đúng dịp Tết thì không phải là điều dễ dàng ai cũng biết. Vì vậy, mọi người có thể tham khảo ngay cách chăm sóc mai đúng cách để áp dụng ngay tại nhà.

• Bón phân cho cây: Khoảng 3 tuần sau khi trồng cây mai sẽ bắt đầu ra rễ mới và bén rễ, lúc này chúng ta có thể bón thúc phân đầu trâu hoặc phân NPK để cây có đủ dưỡng chất phát triển. Khi bón phân, chỉ cần rải phân xung quanh gốc và tưới đẫm nước để chất dinh dưỡng ngấm vào gốc chứ không nên xới đất lên.
• Cắt tỉa cây: Khi mai đã lên cao, phân nhiều nhánh và ra hoa thì chúng ta cần chú ý cắt tỉa những lá vàng, bị sâu hại, cành nhỏ dày đặc, không đủ sức sống, việc làm này nên thực hiện khoảng 2 tháng một lần. Việc cắt tỉa giúp cây mai có đủ chất dinh dưỡng nuôi cây, phát triển tốt hơn.
• Tạo dáng cây mai: Việc tạo dáng cây mai không hề đơn giản, tùy thuộc vào mục đích sử dụng hoặc sở thích tạo dáng mà người trồng sẽ tạo nhiều kiểu khác nhau chẳng hạn như dáng cây thông, dáng bon sai, dáng con bướm, dáng con công.
• Cách tỉa lá để hoa ra đúng dịp Tết: Nếu muốn hoa ra đúng dịp Tết Nguyên Đán thì cứ vào khoảng ngày 10/12 (theo lịch âm) khi thời tiết ấm áp là lúc chúng ta nên nhặt lá để mấy ngày Tết hoa nở rộ kịp thời điểm đón chào năm mới. Trường hợp thời tiết mưa nhiều, trời lạnh thì cần nhặt lá sớm hơn vì hoa sẽ muộn hơn so với trời ấm.
• Phòng bệnh cho hoa: Hoa mai thường bị các loại rệp, nhện đỏ, sâu cắn lá hay sâu đục thân phá hoại. Vì vậy, trong quá trình chăm sóc cây, chúng ta cần chú ý nếu phát hiện thấy các loài sâu bệnh này thì nên giải quyết triệt để bằng các chế phẩm sinh học, tránh để lâu sâu cắn hết lá, đục hết thân dẫn đến khô héo và lụi tàn.

Cây mai vàng không chỉ mang vẻ đẹp đơn thuần nhằm để trang trí làm đẹp không gian, mà mai còn là thú vui tao nhã cho những người yêu mai, biết thưởng thức mai. Đặc biệt, hoa còn tượng trưng cho sự phú quý, tốt lành, chưng mai ngày Tết giúp mang lại may mắn, danh vọng, tiền tài, dồi dào sức khỏe, an khang thịnh vượng trong năm mới.