Hoa cúc vạn thọ vô cùng quen thuộc đối với mỗi con người chúng ta, đặc biệt là vào dịp rằm, đầu tháng, cuối tháng hoặc lễ Tết không thể nào thiếu hình dáng của loài hoa này. Hoa mang ý nghĩa vô cùng sâu sắc, thể hiện sự kính trọng, hiếu thảo của con cháu đối với các bậc sinh thành, đồng thời mang đến điềm lành, sự may mắn trong công việc, sức khỏe cũng như cuộc sống.

Tìm hiểu về nguồn gốc của hoa cúc vạn thọ

Theo sự tích dân gian thì hoa cúc vạn thọ được tạo nên nhờ cậu bé thông minh nhà nghèo nhưng vô cùng hiếu thảo, đã giúp đỡ người cha bệnh tật và tạo nên một bông hoa vạn thọ trăm tuổi bằng rơm đẹp đẽ vào ngày giỗ mẹ. Cũng chính vì sự việc này nên thần Tiêu Lá đã tạo nên một loài hoa nhằm ca ngợi và tưởng nhớ tấm lòng của cậu bé nghèo hiếu thảo lại vô cùng thông minh kia, đó chính là bông cúc vạn thọ.

 

Còn theo sổ sách ghi chép và nghiên cứu khoa học thì hoa cúc vạn thọ có xuất xứ từ đất nước Hoa Kỳ, Nam Mỹ và Mexico. Hoa cùng họ với hoa cúc, thuộc họ Asteraceae, tên khoa học của hoa là Tagetes erecta L.

Sau khi du nhập vào Việt Nam, cúc vạn thọ được nhiều người yêu thích lựa chọn làm cây cảnh trang trí, đồng thời mang một ý nghĩa vô cùng sâu sắc đó là chưng loài hoa này sẽ đem đến điềm lành cho mọi người, mọi nhà.

Đặc điểm cơ bản của cúc vạn thọ

Hoa cúc vạn thọ thuộc họ hoa cúc, là loài cây thân thảo, mọc thẳng đứng, chiều cao trung bình dao động trong khoảng 0.6m – 1m. Cây phân thành nhiều nhánh, có nhiều đốt và khá giòn. Phần lá có hình dạng giống lông chim, đầu ngọn nhọn, mép hình răng cưa, mọc đối xứng nhau, ở mỗi nách lá thường xuất hiện thêm các nhánh phụ nhỏ và ngắn.

Cúc vạn thọ có một rễ chính cắm sâu xuống đất, còn xung quanh là vô số các rễ phụ mọc thành từng chùm. Hoa mọc đơn lẻ phía trên đỉnh, bông tròn có nhiều cánh xếp sát nhau thành nhiều lớp, cánh khá mềm mỏng và hơi xoăn, có nhiều màu như vàng tươi, vàng cam, đỏ cam, trắng, màu chanh, loang lổ, màu tím, ở giữa là nhụy hoa cũng có màu vàng.

Loài hoa này rất dễ trồng và có thể phát triển tốt ở mọi nơi, đồng thời không cần mất quá nhiều công sức chăm bón. Hoa thường mọc ở sân vườn, vỉa hè, đường đi và được dùng để chưng làm đẹp không gian nhà ở, đặt trên bàn thờ tổ tiên ngày lễ Tết, giỗ chạp.

Cúc vạn thọ mang nhiều tầng lớp ý nghĩa sâu sắc

Hoa cúc vạn thọ đối với mỗi quốc gia, mỗi dân tộc sẽ mang một ý nghĩa biểu tượng riêng biệt, ở Việt Nam loài hoa này mang ý nghĩa vô cùng tốt đẹp, tượng trưng cho điềm lành, nhưng ở các nước phương Tây hoa vạn thọ lại mang ý nghĩa không mấy tốt đẹp, cụ thể:

1. Cúc vạn thọ tại các nước Đông Nam Á

Đối với các nước Đông Nam Á hoa cúc vạn thọ mang một vẻ đẹp giản dị, mộc mạc nhưng vô cùng trang trọng. Loài hoa này biểu tượng cho sự bình an, may mắn, hạnh phúc cho mọi người, là sự vĩnh cửu, trường tồn mãi mãi với thời gian.

Cúc vạn thọ có màu vàng tươi sáng nên tượng trưng cho ánh nắng mặt trời chứa chan, đồng thời thể hiện được mong muốn giàu sang, phú quý. Sự tôn trọng, biết ơn của các bậc con cháu đối với ông bà, cha mẹ. Không chỉ vậy, hoa còn thể hiện được nỗi buồn, đau khổ, sự mất mát ra đi của một ai đó.

Chính vì vậy mà ngoài hoa cúc thì hoa vạn thọ thường được chưng khi có ai đó mất, lìa xa cõi đời hoặc trang trí trong các lăng mộ. Điều này chỉ mang ý nghĩa thể hiện cho sự đau khổ, buồn bã, tiếc nuối về những thứ mất đi, chứ không mang tính tiêu cực hay không tốt đẹp.

2. Cúc vạn thọ đối với các nước phương Tây

Đối với các nước phương Tây, cúc vạn thọ ngoài việc biểu tượng cho cái chết, sự đau khổ, thể hiện sự tiếc thương, tưởng nhớ và ghi nhớ công ơn của những người đã khuất thì hoa còn mang nhiều ý nghĩa tiêu cực, chẳng hạn như sự ghen tị, đố kị, sự lạnh nhạt, trong các mối quan hệ dẫn đến ghen tuông mù quáng, tàn ác, sự tuyệt vọng, đau khổ và bi ai trong tình yêu đôi lứa.

3. Ý nghĩa cúc vạn thọ ngày Tết của người Việt Nam

Đối với người dân Việt Nam nói riêng, cúc vạn thọ là loài hoa vô cùng quan trọng, góp mặt trong mọi gia đình dịp Tết đến xuân về. Trước đây, khi chưa có cây quất, hoa mai, hoa đào, hoa sứ để chưng Tết thì cúc vạn thọ được xem là loài hoa quý giá và hoa chúa xuân của muôn loài.

Cho đến hiện tại, cúc vạn thọ vẫn mang vai trò quan trọng và là món quà tinh thần không thể thiếu của người dân Việt Nam trong dịp lễ Tết Nguyên Đán, một lễ hội truyền thống lớn nhất đất nước. Hoa vạn thọ được chưng trước cửa ra vào hoặc đặt trên bàn thờ ông bà tổ tiên. Theo quan niệm của người dân, chưng loài hoa này sẽ mang đến điềm lành, sự may mắn, vạn sự như ý, phát tài phát lộc trong năm mới.

Hai chữ vạn thọ còn thể hiện được sự tâm linh, đồng thời tượng trưng cho tấm lòng, sự biết ơn của các bậc con cháu đối với ông bà, bố mẹ, những người có công sinh thành và nuôi dưỡng con cái nên người. Con cháu mong muốn những người thân yêu bên cạnh luôn được sống lâu trăm tuổi, mạnh khỏe, hạnh phúc.

4. Ý nghĩa màu sắc của cúc vạn thọ

Hoa cúc vạn thọ có khá nhiều màu, tuy nhiên hai màu cơ bản là vàng tươi hoặc vàng cam. Hai màu này không chỉ thể hiện sự may mắn, bình an trong cuộc sống mà còn giúp xua tan đi mọi âu lo, mệt mỏi, buồn phiền, vực dậy tinh thần thoải mái, phấn chấn để tiếp tục cho tương lai và cuộc sống ngày mai tốt đẹp hơn.

Công dụng tuyệt vời của hoa cúc vạn thọ

Cúc vạn thọ không chỉ mang tính phổ biến cao, được trồng khắp nơi trên đất nước Việt Nam để dùng làm cảnh, mà loài hoa này còn mang nhiều công dụng tuyệt vời, chẳng hạn như làm dược liệu chữa bệnh, bảo vệ cây trồng ngành nông nghiệp, làm thực phẩm, cụ thể:

1. Trang trí không gian nhà cửa

Như đã nói ở trên, cúc vạn thọ là loài hoa rất đỗi quen thuộc đối với mỗi chúng ta, loài hoa này không thể thiếu trong các ngày rằm, ngày lễ Tết cũng như ngày thường để chưng trên bàn phòng khách, phòng bếp, bàn thờ, giúp không gian thêm phần sống động, trang trọng hơn.

Chúng ta có thể trang trí nhà cửa từ hoa vạn thọ bằng nhiều cách khác nhau như: Trồng trong chậu đặt ngoài cổng nhà, trồng dưới đất thành hai hàng hai bên lối đi, trồng thành từng đám trong vườn hoặc cũng có thể ngắt bông vạn thọ về cắm vào bình.

2. Dược liệu chữa trị bệnh

Theo nghiên cứu khoa học các bộ phận trên cây vạn thọ chứa rất nhiều các tinh dầu có lợi cho sức khỏe, chúng có tác dụng chống oxy hóa hiệu quả. Còn theo Đông y thì cây vạn thọ có mùi thơm, tính mát, vị đắng và hơi cay có tác dụng thanh nhiệt giải độc, mát gan bổ phổi.

Chính vì mang nhiều đặc tính tuyệt vời nên mọi người thường lấy phần rễ, lá và hoa rửa sạch, phơi khô cất để phòng khi cần đến. Các bộ phận này thường được dùng để chữa một số chứng bệnh thông thường như đau mắt, đau răng, ho gà, kiết lị, viêm tuyến vú, ho hen, viêm tuyến mang tai.

3. Bảo vệ cây trồng trong nông nghiệp

Ít có loài hoa nào mang công dụng tuyệt vời như bông cúc vạn thọ đó là giúp bảo vệ cây trồng trong nông nghiệp tránh được các sinh vật có hại, cụ thể như:

Kiểm soát tuyến trùng:

Rễ cây vạn thọ có chứa hóa học có tác dụng kiểm soát tuyến trùng, tức là những ký sinh trùng cực nhỏ ẩn náu trong đất, chúng khiến cho các loại rễ cây trong vườn bị tắc nghẽn mạch, nổi các u sần sùi, khiến cây không hấp thụ được chất dinh dưỡng dẫn đến vàng lá, còi cọc, thậm chí hoại tử và chết cây. Khi trồng cây vạn thọ trong vườn sẽ giúp các loại cây trồng khác không bị các vi sinh vật hay các kí sinh trùng có hại tấn công.

Thu hút côn trùng:

Cúc vạn thọ mang màu sắc sặc sỡ đồng thời có mùi khá thơm vì vậy thu hút các loại ong, bọ rùa, ruồi bay đến hút mật. Trong khi đó các loại thiên địch này vừa có khả năng hỗ trợ cây thụ phấn tốt vừa giúp tiêu diệt các loại côn trùng có hại cho cây trồng như bọ rầy, các loại rệp, bọ phấn.

Xua đuổi các sinh vật có hại:

Cây vạn thọ có mùi thơm nồng nên có thể xua đuổi được các sinh vật có hại cho cây trồng như chuột, sâu phá hoại. Ngoài việc trồng cây vạn thọ trong vườn, chúng ta cũng có thể dùng tinh dầu của cây hoa này để phun và tiêu diệt các tác nhân gây hại này.

4. Phục vụ ngành công nghiệp thực phẩm

Cúc vạn thọ không chỉ được dùng để trang trí, làm đẹp, mang lại lợi ích trong ngành nông nghiệp, mà loài hoa này còn được dùng làm nguyên liệu phục ngành công nghiệp thực phẩm, cụ thể như:

• Dùng hoa vạn thọ chiết xuất thành các loại tinh dầu có tác dụng kháng viêm, thoa lên da nhằm chống muỗi đốt, côn trùng cắn. Dùng tinh dầu để xông phòng, xịt phòng khử khuẩn, cho vào bồn tắm để thư giãn, massge giảm mệt mỏi, giảm đau cơ xương, dưỡng ẩm cho da hiệu quả.
• Ở các nước như Ấn Độ, Campuchia họ dùng cúc vạn thọ như là một loại gia vị nêm nếm và hỗ trợ chế biến thực phẩm, chế biến các món ăn hàng ngày.
• Cúc vạn thọ còn được phơi khô, sấy khô để làm trà pha uống hàng ngày hoặc thậm chí xuất khẩu ra các nước khác. Loại trà này có công dụng kiểm soát và ngăn ngừa ung thư, tốt cho da, cho mắt, tăng cường sức đề kháng, thơm miệng, chống viêm nướu, hư răng.
• Một công dụng mà ít ai biết của hoa vạn thọ đó là làm thức ăn cho các loài gia súc, đặc biệt là gà, giúp trứng gà cho lòng đỏ đẹp, nhiều hơn.

Một số loại cúc vạn thọ phổ biến nhất hiện nay

Cúc vạn thọ là loài hoa đa sắc màu, đồng thời sở hữu nhiều giống loài khác nhau, mỗi loại mang những đặc điểm, tính chất riêng biệt. Dưới đây là tổng hợp những loại hoa vạn thọ đẹp được nhiều người yêu thích lựa chọn và mang tính phổ biến nhất hiện nay, cụ thể:

1. Cúc vạn thọ lùn

Cúc vạn thọ lùn thường có cây thấp, độ cao trung bình chỉ khoảng 40 – 45cm, có thể trồng từ hạt giống hoặc cây con, thường được trồng trong chậu để chưng làm đẹp. Vì thấp lùn nên được đặt mọi vị trí trong nhà như trên bàn, phòng khách, phòng bếp, bàn thờ. Hoa thường có màu vàng chanh, vàng tươi hoặc màu cam đẹp mắt, bông tròn, to, cánh nhiều và nhỏ li ti xếp sát nhau.

2. Cúc vạn thọ cao

Cúc vạn thọ cao có chiều cao trung bình dao động trong khoảng 90 – 100cm, thường được dùng để cắt cành đem chưng trong bình hoặc bán ra thị trường. Giống vạn thọ này có thể được trồng trong chậu kiểng, trồng nhiều trong các bồn hoa để trang trí ở các không gian công cộng như công viên, đường đi, lối đi sân vườn, vườn hoa chụp ảnh.

3. Cúc vạn thọ Pháp

Cúc vạn Thọ Pháp thường có bông to, đẹp đường kính lên đến 10cm, màu vàng tươi, vàng cam, đỏ cam được nhiều người ưa chuộng dịp Tết nên hoa mang lại nguồn kinh tế cao cho người dân. Cây cao khoảng 60 – 90cm, cành cứng, thời gian nở hoa lâu hơn các loại vạn thọ khác, thân cây khá tròn và mập, đường kính thân 2cm.

Loài vạn thọ này rất dễ trồng, không kén đất, thích hợp với mọi điều kiện thời tiết nên được nhiều người chọn trồng để bán ra thị trường. Cây cho hoa sớm, khoảng sau 50 ngày gieo trồng là cho nụ, mùa vụ chính của vạn thọ Pháp là mùa Đông Xuân.

4. Cúc vạn thọ Mỹ

Loài cúc này có nguồn gốc từ Bắc Mỹ, cây cao trung bình từ 20 – 80cm, lá có mùi hăng mạnh. Hoa cũng có 3 màu cơ bản đó là cam, vàng tươi hoặc vàng chanh. Tương tự như các loại vạn thọ khác, vạn thọ Mỹ rất dễ trồng và thích nghi với mọi kiểu đất đai thổ nhưỡng nên không mất quá nhiều thời gian cũng như công sức chăm bón cây.

5. Cúc vạn thọ Mexico

Loài cúc vạn thọ này thường được gọi với cái tên quen thuộc là hoa vạn thọ mini, hoa có nguồn gốc từ đất nước Mexico và Trung Mỹ. Cây cao từ 40 – 70cm, hoa có thể là màu vàng, màu cam hay màu trắng. Ngoài công dụng trang trí thì hoa còn mang giá trị về mặt ẩm thực và dược liệu cao.

6. Cúc vạn thọ Thái

Cúc vạn thọ Thái cũng là một trong những giống hoa vạn thọ phổ biến được nhiều người lựa chọn trồng hiện nay. Đặc điểm chung của hoa là cao khoảng từ 0.4 – 1m, hoa có màu vàng, màu đỏ, bên ngoài thường có viền, bán kính hoa nhỏ.

7. Cúc vạn thọ châu Phi

Loài vạn thọ này còn có tên gọi là hoa kim tiền châu Phi, chiều cao trung bình dao động trong khoảng 40 – 90cm. Hoa nở quanh năm, dễ trồng, bông hoa có màu đỏ cam, màu vàng cam, vàng tươi, màu trắng hoặc màu kem rất đa dạng.

Có thể nói, hoa cúc vạn thọ được nhiều người yêu thích không chỉ vì loài hoa này mang vẻ đẹp đơn giản nhưng vô cùng sang trọng, mà hoa còn có nhiều công dụng hữu ích, tuyệt vời trong đời sống hàng ngày. Hãy thử tự tay trồng cây vạn thọ trong vườn nhà hoặc cắm loài hoa này trang trí không gian nhà cửa để mang đến tài lộc, may mắn cho tất cả mọi người.